Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗ ΧΑΒΑΗ

Η ιστορία της χαβανέζικης τέχνης είναι μια ιστορία προσαρμογής και εξέλιξης, καθώς οι καλλιτέχνες ανταποκρίθηκαν στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον και στις δικές τους εμπειρίες. Η οπτική ομορφιά των νησιών της Χαβάης αποτυπώνεται από τους καλλιτέχνες της Χαβάης σε πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά, γλυπτά, χαρακτικά και φωτογραφίες χρησιμοποιώντας το χρώμα, το φως και τη σκιά.

Πριν και μετά την επαφή με τους Ευρωπαίους, οι ιθαγενείς της Χαβάης είχαν έναν ιδιαίτερο και πολύπλοκο πολιτισμό γεμάτο τέχνες, όπως η κατασκευή φτερών, τα πετρογλυφικά, το Kapa (ύφασμα από φλοιό), τα γλυπτά από ξύλο και πέτρα και τα τατουάζ.

Αυτά τα αριστουργήματα, τα οποία κατασκευάζονταν με επιμέλεια και διαπνέονταν από βαθιά σημασία, δεν ήταν ποτέ μόνο διακοσμητικά- συχνά, εξυπηρετούσαν πρακτικές, κοινωνικές και πνευματικές λειτουργίες.

Οι πρώτοι δυτικοί εξερευνητές που ήρθαν στη Χαβάη έφεραν ζωγράφους για να αποτυπώσουν σε φιλμ το τοπίο και τους κατοίκους του νησιού.

Η σχολή «Volcano School», η οποία αποτελείτο από μη γηγενείς ζωγράφους της Χαβάης, όπως οι Jules Tavernier, Louis Pohl και William Twigg-Smith, μεταξύ άλλων, ιδρύθηκε λόγω του ότι το «εκρηκτικό ηφαίστειο» είχε γίνει ένα πολύ δημοφιλές θέμα.
Hana noeau είναι μια λέξη που χρησιμοποιείται στα χαβανέζικα για να περιγράψει την τέχνη.

White Bird of Paradise, Georgia O’Keeffe, 1939.

Γνωστή για τους πίνακές της με λουλούδια, η Georgia O’Keeffe για επισκέφτηκε τη Χαβάη το 1939. Πέρασε 9 εβδομάδες ζωγραφίζοντας λουλούδια και τοπία στο Oahu, το Maui, το Kauai και το νησί της Χαβάης, ολοκληρώνοντας τουλάχιστον 20 έργα.

Η Χαβανέζικη τέχνη χωρίζεται σε τρεις βαασικές περιόδους:

Προ-Ευρωπαϊκή Τέχνη:
Η τέχνη που δημιουργήθηκε πριν από την άφιξη οποιουδήποτε Ευρωπαίου στη Χαβάη είναι γνωστή ως προ-Ευρωπαϊκή τέχνη. Πριν από την άφιξη του καπετάνιου Τζέιμς Κουκ στα νησιά της Χαβάης το 1773, οι αυτόχθονες μορφές τέχνης ήταν το επίκεντρο αυτής της εποχής της χαβανέζικης τέχνης.

Μη Γηγενής Χαβανέζικη Τέχνη:
Όταν οι πρώτοι Δυτικοί έφτασαν στα νησιά της Χαβάης, εμφανίστηκε αρχικά η μη γηγενής χαβανέζικη τέχνη. Οι καλλιτέχνες ήταν μεταξύ των πρώτων Δυτικών που ήρθαν στη Χαβάη.

Χαβανέζικη Τέχνη Επηρεασμένη από τη Δύση:
Η Χαβανέζικη τέχνη άρχισε να χρησιμοποιεί δυτικά υλικά και αυτό ισχύει, τόσο για τους Χαβανέζους, όσο και για τους μη Χαβανέζους καλλιτέχνες, από τη στιγμή που έφτασαν οι δυτικοί στα νησιά και ύστερα.

Σήμερα, η Χαβάη φιλοξενεί αρκετούς γνωστούς ζωγράφους που αποτυπώνουν κάθε πτυχή της ιδιαίτερης ομορφιάς του περιβάλλοντος των νησιών.

The Blow Hole of Koko Crater, Joseph Henry Sharp, 1937.

Ξεκινώντας το 1930, ο Sharp έκανε διακοπές για αρκετούς χειμώνες στη Χαβάη, όπου ζωγράφιζε μόνο για ευχαρίστηση.

Παραδοσιακή Χαβανέζικη Τέχνη

Οι ιθαγενείς της Χαβάης, πριν και μετά την ευρωπαϊκή επαφή, παρουσιάζουν έναν μοναδικό και πλούσιο πολιτισμό που βρίθει από τέχνες, όπως οι φτερωτές ενδυμασίες, το kapa (ύφασμα από φλοιό), τα πετρογλυφικά, τα ξύλινα και τα πέτρινα γλυπτά και τα τατουάζ. Με σχολαστική επεξεργασία και με βαθύ νόημα, τα έργα αυτά δεν ήταν ποτέ απλώς διακοσμητικά – συχνά εξυπηρετούσαν πρακτικούς, κοινωνικούς και πνευματικούς σκοπούς.

ΤΑ ΤΑΤΟΥΑΖ “KAKAU”

Το Kakau, η χαβανέζικη τέχνη του τατουάζ, ήταν μια συναρπαστική παραδοσιακή μορφή τέχνης της Χαβάης. Τα τατουάζ αποτελούσαν συστατικό στοιχείο του αυστηρού Kapu, ή ταμπού, μιας πολιτιστικής δομής που κυριαρχούσε στη Χαβάη. Τα τατουάζ έπαιζαν επίσης ρόλο στην αναγνώριση της κάστας ή του ταξικού συστήματος.

Ο σκοπός των τατουάζ ήταν η διακόσμηση, η κοινωνική διαφορά και η βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας του κατόχου τους. Οι εικόνες που χρησιμοποιούνταν στα έργα τέχνης του Kakau ή της Χαβάης κυμαίνονταν από σύμβολα όπως η χαβανέζικη ημισέληνος μέχρι ερπετά που ήταν τόσο σεβαστά όσο και επίφοβα.

Οι άνδρες της Χαβάης έκαναν περίπλοκα τατουάζ στα χέρια, τα πόδια, τον κορμό και τα πρόσωπά τους που έμοιαζαν με πλεγμένα καλάμια ή οργανικά σχήματα. Οι γυναίκες είχαν συχνά τατουάζ στα χέρια, τα δάχτυλα, τους καρπούς και τη γλώσσα τους. Υψηλά καταρτισμένοι επαγγελματίες της τέχνης των Kakuna έκαναν αυτά τα τατουάζ- δεν μπορούσε να τα κάνει οποιοσδήποτε.
Η τέχνη του τατουάζ Kakau αποθαρρύνθηκε και απαγορεύτηκε όταν περισσότεροι Ευρωπαίοι άποικοι και ιεροκήρυκες έφτασαν στα νησιά. Οι παραδοσιακές τεχνικές τατουάζ του παρελθόντος άρχισαν να εξαφανίζονται από τα νησιά.

Πρίκγιπας Giolo, 1691.

Ο Βρετανός εξερευνητής William Dampier επέστρεψε στην Αγγλία, το 1691, έχοντας μαζί του, ως σκλάβο, τον πρίγκιπα Giolo. Εκεί, εκτέθηκε ως "αξιοθέατο" λόγω των εντυπωσιακών τατουάζ του, μέχρι που πέθανε από ασθένεια.

Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΤΙΚΙ

Η προέλευση των πρώτων Tiki ποικίλλει από νησί σε νησί και συνοδεύεται από μύθους και θρύλους. Ο μύθος της Χαβάης, για παράδειγμα, μιλάει για τον Kāne, τον θεό του ουρανού και δημιουργό του κόσμου. Ο Kāne δημιούργησε το πρώτο Tiki από πηλό και του έδωσε ζωή ανοίγοντας τα μάτια του. Το Tiki έγινε ο πρώτος άνθρωπος και ο Kāne του έδωσε εντολή να δημιουργήσει κι άλλους ανθρώπους από πηλό. Στο νησί της Ταϊτής, από την άλλη πλευρά, η ιστορία μιλάει για τον Tiki, τον δημιουργό του κόσμου, ο οποίος σχημάτισε το πρώτο Tiki από έναν όγκο πηλού και του εμφύσησε ζωή.

Σε κάθε πολυνησιακό νησί, το Tiki έχει το δικό του στυλ και τη δική του σημασία. Στους μύθους της Χαβάης, το Tiki συχνά απεικονίζεται ως λεπτό και μακρόστενο, ενώ στην Ταϊτή είναι πιο σωματώδες και έχει μεγάλη μύτη. Στη Νέα Ζηλανδία, όπου το Tiki είναι επίσης γνωστό ως hei-Tiki, φοριέται ως φυλαχτό και αντιπροσωπεύει τη γονιμότητα και την ευημερία. Στα Φίτζι, από την άλλη πλευρά, το Tiki είναι περισσότερο γνωστό ως σύμβολο του πολέμου και της δύναμης και συχνά απεικονίζεται με όπλα και πανοπλίες.

Τα παραδοσιακά Tiki είναι σκαλισμένα στο χέρι και συχνά κατασκευασμένα από ξύλο, πέτρα ή οστό. Η τέχνη αυτή είναι ακόμη ζωντανή στα πολυνησιακά νησιά και ασκείται από πολλούς καλλιτέχνες. Τα Tiki συχνά απεικονίζονται με περίτεχνα και λεπτομερή σκαλίσματα που απεικονίζουν τη μυθολογική τους σημασία και το συμβολισμό τους.

Lono-’ilikai

O Lono-’ilikai, ή «Lono-στην επιφάνεια του ωκεανού», βρίσκεται ακριβώς πάνω στο σημείο όπου συναντιούνται η ξηρά και ο ωκεανός. Σε αυτή τη θέση, παρακολουθεί όσους φτάνουν στο άσυλο μέσω της θάλασσας.

Kiei & Hālō

Αυτό το ζευγάρι Tiki αντιπροσωπεύει τους θεούς Kāne (Kiei) και Kanaloa (Hālō), δύο από τους τέσσερις κύριους θεούς στο πάνθεον της Χαβάης. Σε ολόκληρη την Πολυνησία, ο Kāne και ο Kanaloa αναγνωρίζονται ως οι θεοί της δημιουργίας και της ζωής.

Lono-o-makahiki

Ο Lono-o-Makakhiki είναι μια ιδιαίτερη εκδοχή του θεού Lono - μιας από τις τέσσερις κύριες θεότητες στο πάνθεον της Χαβάης. Συνδέεται με τη γεωργία, τη βροχή, τη γονιμότητα, την ειρήνη και άλλα.

Σύγχρονη Χαβανέζικη Τέχνη

Όταν οι πρώτοι δυτικοί εξερευνητές επισκέφθηκαν τη Χαβάη, έφεραν καλλιτέχνες για να καταγράψουν το τοπίο και τους ανθρώπους της. Οι εκρήξεις των ηφαιστείων ήταν ένα δημοφιλές θέμα εκείνη την εποχή και έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία της «Σχολής του Ηφαιστείου», η οποία αποτελούνταν από μη γηγενείς καλλιτέχνες της Χαβάης, όπως οι Jules Tavernier, Louis Pohl και William Twigg-Smith, μεταξύ άλλων.

Kilauea Caldera by Moonlight, Jules Tavernier, 1884-1889.

Ο Jules Tavernier ήταν ένας ικανός και καλά εκπαιδευμένος Γάλλος ζωγράφος και σχεδιαστής. Έφτασε για πρώτη φορά στη Χονολουλού το 1884. Ο Tavernier πέθανε απροσδόκητα στο εργαστήριό του στη Χονολουλού, λόγω επιπλοκών από αλκοολισμό. Θεωρείται σε μεγάλο βαθμό ως ο ιδρυτής της «Σχολής του Ηφαιστείου».

Η περίοδος Art Deco μεταξύ των δεκαετιών 1920 και 30 έφερε έργα υψηλής τέχνης από τον ζωγράφο Arman Manookian, με σκηνές ιθαγενών της Χαβάης, και τον Eugene Savage, ο οποίος δημιούργησε τοιχογραφίες για την Matson Navigation Co. για να προσελκύσει επισκέπτες στη Χαβάη πάνω στα επιβατηγά πλοία της.

Kailua-Kona, William Twigg-Smith, 1916-1950.

Ο William Twigg-Smith (1883-1950) ήταν Νεοζηλανδός ζωγράφος που εγκαταστάθηκε στη Χαβάη το 1916. Φημίζεται για τα τοπία και τις θαλασσογραφίες του, που αποτυπώνουν τη χαβανέζικη φύση. Τα έργα του συνδυάζουν ιμπρεσιονιστικά και ρεαλιστικά στοιχεία.

Σήμερα, υπάρχουν πολλοί διακεκριμένοι καλλιτέχνες και φωτογράφοι σε όλα τα νησιά που αναδεικνύουν την ομορφιά και τις αστικές σκηνές της Χαβάης. Ορισμένοι από αυτούς χρησιμοποιούν επίσης τον πολιτισμό των ιθαγενών της Χαβάης στα έργα τους.

Rebirth, Kamea Hadar, 2016.

Ο Kamea Hadar είναι Χαβανέζος καλλιτέχνης, γνωστός για τις τοιχογραφίες και τα πορτρέτα του που εξερευνούν την πολιτιστική ταυτότητα και την ανθρώπινη μορφή. Το έργο του «Rebirth» απεικονίζει δύο φιγούρες: μία που αιωρείται, ανυψωμένη από το χαβανέζικο «mana» (πνεύμα), και την ίδια γυναικεία μορφή σε εμβρυακή στάση. Η εμβρυακή θέση συμβολίζει τη γέννηση και την αναγέννηση, με το σώμα κλειστό και προστατευμένο, ενώ η ανυψωμένη μορφή είναι πλήρως εκτεθειμένη, σε ανοιχτή στάση, καθιστώντας έντονη την αντίθεση μεταξύ των δύο καταστάσεων.

Marques Hanalei Marzan.

Ο Marzan είναι ένας διακεκριμένος Χαβανέζος καλλιτέχνης και πολιτιστικός σύμβουλος, γνωστός για την εξειδίκευσή του στις ίνες και τις παραδοσιακές τεχνικές ύφανσης της Χαβάης. Γεννημένος και μεγαλωμένος στο Kāne‘ohe της Χαβάης, ο Marzan έχει αφιερώσει την καριέρα του στην ανάδειξη και διατήρηση των χαβανέζικων πολιτιστικών πρακτικών μέσω της τέχνης του.